Oxit Axit Là Gì – Tìm Hiểu Về Oxit Axit

Khái niệm oxit axit

Oxit axit là các oxit khi tác dụng với nước sẽ tạo ra axit, tác dụng với kiềm tạo thành muối hóa học. Oxit axit thường là oxit của phi kim ứng với một axit hoặc kim loại có hóa trị cao.

Cách gọi tên oxit axit

Tên oxit axit: (Tên tiền tố chỉ số nguyên tử của phi kim) + Tên phi kim + (tên tiền tố chỉ số nguyên tử oxi) + ‘‘Oxit’’

Chỉ số	Tên tiền tố	Ví dụ
1	Mono (không cần đọc đối với các hợp chất thông thường)	ZnO: Kẽm oxit
2	Đi	UO2: Urani đioxit
3	Tri	SO3: Lưu huỳnh trioxit
4	Tetra
5	Penta	N2O5: Đinitơ pentaoxit
6	Hexa
7	Hepa	Mn2O7: Đimangan heptaoxit

Tính chất hóa học của oxit axit

1. Tính tan

Trừ SiO₂ thì hầu hết các oxit axit đều tan trong nước để tạo thành dung dịch axit.

Ví dụ:

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

N₂O₅ + H₂O → 2HNO₃

SO₂ + H₂O→ H₂SO₃

2. Tác dụng với oxit bazo tan để tạo ra muối

Thông thường đó là các oxit tác dụng được với nước (Na₂O, CaO, K₂O, BaO)

SO₃ + CaO -> CaSO₄

P₂O₅ + 3Na₂O -> 2Na₃PO₄

3. Tác dụng với bazơ tan

Bazo tan là bazo của kim loại kiềm và kiềm thổ mới. Cụ thể, có 4 bazo tan như sau: NaOH, Ca(OH)₂, KOH, Ba(OH)₂.

P₂O₅ + 6KOH → 2K₃PO4 + 3H₂O

Tuỳ vào tỉ lệ mol giữa oxit axit và bazơ tham gia phản ứng mà sản phẩm tạo ra sẽ khác nhau, có thể là nước + muối trung hoà, muối axit hoặc hỗn hợp 2 muối.

Gốc axit tương ứng có hoá trị II

Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị I:

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit  là 1: Phản ứng tạo muối axit

NaOH + SO₂→ NaHSO₃

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2: Phản ứng tạo muối trung hoà

2KOH + SO₃ → K₂SO₃ +H₂O

Đối với kim loại trong bazơ có hoá trị II

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 1: Phản ứng tạo muối trung hoà

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2: Phản ứng tạo muối axit

SiO₂ + Ba(OH)₂ → BaSiO₃

Đối với axit có gốc axit hoá trị III

Đối với kim loại có hoá trị I:

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 6:

P₂O₅ + 6NaOH → 2Na₂HPO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 4:

P₂O₅ + 4NaOH → 2NaH₂PO₄ +H₂O

Tỉ lệ mol bazo và oxit axit là 2:

P₂O₅ + 2NaOH +H2O → 2NaH₂PO₄

Các oxit axit thường gặp

• CO₂: Cacbon đioxit (H₂CO₃)
• SO₂: Lưu huỳnh đioxit (H₂SO₃)
• SO₃: Lưu huỳnh trioxit (H₂SO₄)
• N₂O₃: Đinitơ trioxit (HNO₂)
• N₂O₅: Đinitơ pentaoxit (HNO₃)
• P₂O₃: Điphotpho trioxit (H₃PO₃)
• P₂O₅: Điphotpho pentaoxit (H₃PO₄)
• Cl₂O: Điclo oxit (HClO)
• Cl₂O₃: Điclo trioxit (HClO₂)
• Cl₂O₅: Điclo pentaoxit (HClO₃)
• Cl₂O₇: Điclo heptaoxit (HClO₄)
• CrO₃: Crôm trioxit (H₂Cr₂O₇ và H₂CrO₄)
• SiO₂: silic đioxit (H₂SiO₃)
• SeO₂: Selen đioxit (H₂SeO₃)
• SeO₃: Selen trioxit (H₂SeO₄)
• Mn₂O₇: Đimangan heptaoxit (HMnO₄)
• I₂O: Điiốt oxit (HIO)
• I₂O₃: Điiốt trioxit (HIO₂)
• I₂O₅: Điiốt pentaoxit (HIO₃)
• I₂O₇: Điiốt heptaoxit (HIO₄)
• Br₂O: Đibrôm oxit (HBrO)
• Br₂O₃: Đibrôm trioxit (HBrO₂)
• Br₂O₅: Đibrôm pentaoxit (HBrO₃)
• Br₂O₇: Đibrôm heptaoxit (HBrO₄)
• TeO₂: Telua đioxit (H₂TeO₃)
• F₂O: Điflo oxit (HFO)
• UO₂: Urani đioxit (H₂UO₃)
• UO₃: Urani trioxit (H₂UO₄)
• WO₃: Wolfram trioxit (H₂WO₄)

Những oxit axit không tác dụng với nước

Hầu hết các oxit axit khi tác dụng với nước sẽ tạo thành axit tương ứng.

Ví dụ:

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

N₂O₅ + H₂O →2HNO₃

SO₂ + H₂O→ H₂SO₃

Phân loại Oxit

– Để phân loại oxit người ta dựa vào tính chất hóa học của chúng với nước, axit, bazơ,…

– Các Oxit được chia thành 4 loại :

+ Oxit bazơ: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch axit, tạo thành muối và nước.

 Ví dụ: Na₂O, CuO, BaO, FeO,…

+ Oxit axit: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, tạo thành muối và nước.

 Ví dụ: SO₂, SO₃, CO₂, P₂O₅,…

+ Oxit lưỡng tính: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, và khi tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

 Ví dụ: Al₂O₃, ZnO,…

+ Oxit trung tính:  Còn được gọi là oxit không tạo muối, là những oxit không tác dụng với axit, bazơ,  nước.

 Ví dụ: CO, NO,…

Cách nhận biết oxit axit oxit bazơ và muối

oxit axit có 3 tính chất

—oxit axit +H2O—>dung dịch Axit

—OA+ oxit bazơ—> muối

—OA+dung dịch bazơ—>muối +H2O

Oxit bazơ có 3 tính chất

—oxit bazơ+H2O—>dung dịch bazơ

—OB+OA—>muối

OB+axit—>muối+H2O

Bài tập ôn tập

PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TOÁN OXIT AXIT VỚI DUNG DỊCH BAZƠ

Các phương trình phản ứng có thể xảy ra:

* Giữa oxit axit CO₂ (hoặc SO₂) với dd kiềm hóa trị I NaOH (hoặc KOH):

                CO₂  +  2NaOH   ”   Na₂CO₃   +   H₂O                 (1)

                CO₂  +   NaOH    ”   NaHCO₃                               (2)

hoặc viết CO₂   +     Na₂CO₃    +    H₂O   ”  2NaHCO₃         (2^’)

               (Vì CO₂  dư nên CO₂ tiếp tục phản ứng với muối trung hòa tạo thành)

* Giữa oxit axit CO₂ (hoặc SO₂) với dd kiềm hóa trị II Ca(OH)₂ (hoặc Ba(OH)₂):

                CO₂  +  Ca(OH)₂   ”   CaCO₃   +   H₂O                 (1)

                2CO₂  +  Ca(OH)₂   ”   Ca(HCO₃)₂                        (2)

hoặc viết CO₂   +   CaCO₃   +   H₂O  ” Ca(HCO₃)₂               (2^’)

* Giữa oxit axit P₂O₅ (hay H₃PO₄) với dd kiềm hóa trị I NaOH (hoặc KOH):

   Khi cho P₂O₅ vào dung dịch NaOH (hoặc KOH) thì P₂O₅ sẽ tác dụng với nước trước

                P₂O₅  +  3H₂O   ”   2 H₃PO₄

   Sau đó H₃PO₄ sẽ tác dụng với kiềm theo các phản ứng sau:

Cách 1: viết song song

                NaOH +   H₃PO₄   ” NaH₂PO₄     +   H₂O             (1)

                2NaOH +   H₃PO₄ ” Na₂HPO₄   +   2H₂O               (2)

                3NaOH +   H₃PO₄ ” Na₃PO₄        +   3H₂O             (3)

Cách 2: viết nối tiếp (khi cho từ từ NaOH vào H₃PO₄)

                NaOH +   H₃PO₄   ” NaH₂PO₄     +   H₂O             (1^’)

                NaOH  + NaH₂PO₄  ” Na₂HPO₄   +  H₂O             (2^’)

                NaOH  + Na₂HPO₄  “  Na₃PO₄   +    H₂O              (3^’)

1. Dựa vào chất dư, chất hết
2. Nếu kiềm dư: Phản ứng tạo muối trung hòa”viết phương trình theo pư (1)
3. Nếu oxit axit dư: Phản ứng tạo muối axit”viết phương trình theo pư (2) hoặc (2^’)
4. Nếu không rõ chất dư, ta phải chia 3 trường hợp

    * TH1. Phản ứng tạo muối trung hòa

    * TH2. Phản ứng tạo muối axit

    * TH3. Phản ứng tạo 2 loại muối ” viết cả hai phương trình pư (1) và (2) hoặc (1) và (2^’)

2. Dựa vào số liệu đề bài cho

– Nếu không biết số mol của oxit axit, của kiềm và không cho biết tạo sản phẩm gì thì phải chia trường hợp để giải.

– Nếu biết được số mol thì ta đi xét tỉ lệ số mol    để xác được sản phẩm tạo thành.

1. Giữa oxit axit CO₂(hoặc SO₂) với dd kiềm hóa trị I NaOH (hoặc KOH):

                                                                b ≤ 1 → pư tạo muối axit (nếu <1 thì oxit axit dư) ” viết (2)

                        Nếu   1 < b < 2 → pư tạo 2 muối      ” viết (1) và (2)

                                                                b ≥ 2 → pư tạo muối trung hòa (nếu >2 thì kiềm dư) ” viết (1)

1. Giữa oxit axit CO₂(hoặc SO₂) với dd kiềm hóa trị II Ca(OH)₂(hoặc Ba(OH)₂):

                                                                c ≤ 0,5 → pư tạo muối axit (nếu <0,5 thì oxit axit dư) ” viết (2)

                 Nếu   0,5 < c < 1  → pư tạo 2 muối ” viết (1) và (2)

                                                                c ≥ 1    → pư tạo muối trung hòa(nếu >1 thì kiềm dư) ” viết (1)

 

 

 

1. Giữa oxit axit P₂O₅(hay H₃PO₄) với dd kiềm hóa trị I NaOH (hoặc KOH):

   Tuỳ thuộc vào tỉ lệ số mol: có thể có nhiều trường hợp xảy ra:

                                                      T  ≤ 1 → tạo sản phẩm NaH₂PO₄ (và H₃PO₄ dư khi <1) ” viết (1)

              Nếu   1 < T < 2  → tạo sản phẩm gồm: NaH₂PO₄ và Na₂HPO₄  ” viết (1) và (2)

                                                      T = 2 → tạo sản phẩm tạo thành là Na₂HPO₄                    ” viết (2)

                                                2 < T < 3 → tạo sản phẩm gồm: Na₂HPO₄  và Na₃PO₄     ” viết (2) và (3)

                                                      T ≥ 3 → tạo sản phẩm gồm: Na₃PO₄ (và NaOH dư khi > 3) ” viết (3)

MỘT SỐ CHÚ Ý:

    * Nếu sục từ từ cho đến dư oxit axit vào dd kiềm  thì đầu tiên pư sẽ tạo muối trung hòa, sau đó sẽ tạo muối axit. Thứ tự các pư như sau:

   – Khi sục từ từ đến dư CO₂ (hoặc SO₂) vào dd NaOH (hoặc KOH):

                 CO₂  +  2NaOH     →   Na₂CO₃   +   H₂O                 (1)

                 CO₂  +  Na₂CO₃  +  H₂O   →  2NaHCO₃                  (2)

   – Khi sục từ từ đến dư CO₂ (hoặc SO₂) vào dd Ca(OH)₂ (hoặc Ba(OH)₂):

CO₂  +  Ca(OH)₂   →   CaCO₃   +   H₂O                   (1)

CO₂  +  CaCO₃  +  H₂O  → Ca(HCO₃)₂                    (2)

    * Nếu sục từ từ cho đến dư oxit axit vào dd chứa hỗn hợp hai loại kiềm hóa trị I và hóa trị II thì đầu tiên pư sẽ tạo muối trung hòa, sau đó sẽ tạo muối axit. Thứ tự các pư như sau:

      Khi sục từ từ đến dư CO₂ (hoặc SO₂) vào dd chứa NaOH và Ca(OH)₂:

CO₂  +  Ca(OH)₂   →   CaCO₃   +   H₂O                   (1)

                CO₂  +  2NaOH     →   Na₂CO₃   +   H₂O                 (2)

                 CO₂  +  Na₂CO₃  +  H₂O   →  2NaHCO₃                  (3)

CO₂  +  CaCO₃  +  H₂O  → Ca(HCO₃)₂                    (4)

   * Khi cho một oxit axit CO₂vào một dd bazơ Ca(OH)₂. Sau phản ứng thu được a gam kết tủa  pư chắc chắn tạo muối trung hòa (kết tủa).

   + Nếu thấy n_Ca(OH)2 > n_CaCO3 hoặc không biết số mol của Ca(OH)₂ thì phải chia 2 TH:

   – TH1. Chỉ xảy ra pư (CO₂ thiếu so với Ca(OH)₂)

CO₂  +  Ca(OH)₂   →   CaCO₃   +   H₂O

   – TH2. Xảy ra 2 pư (CO₂ dư so với Ca(OH)₂)

CO₂  +  Ca(OH)₂   →   CaCO₃   +   H₂O

CO₂  +  CaCO₃  +  H₂O  → Ca(HCO₃)₂

    + Nếu thấy n_Ca(OH)2 = n_CaCO3 thì bài toán chỉ có một TH (theo TH1)

Bài tập : cho oxit axit + hỗn hợp dung dịch kiềm

Có 200 ml dung dịch A gồm : NaOH 1M và KOH 0,5 M. Sục V lit khí CO₂ ở đktc với các trường hợp V₁ = 2,24 lit, V₂ = 8,96 lit, V₃ = 4,48 lit. Thu được dung dịch B, cô cạn B thu được m gam chất rắn khan. Tính m trong các trường hợp ?

Hướng dẫn giải

Đối với bài này nếu dùng phương trình phân tử  sẽ gặp nhiều khó khăn lập hệ rất dài dòng. Vì vậy khi gặp dạng này ta nên giải theo phương trình ion.

TH1 : V₁ = 2,24 lit CO₂ đktc

          n_CO2=  = 0,1 mol

         n_OH-= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol

   số mol OH-:số mol CO2  =3  > 2  chỉ tạo ra muối trung tính CO₃^2-

       CO₂  +  2 OH^{– =>}      CO₃^2-  +  H₂O

       0,1         0,3             0,1

Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :

        m  =  m_K+ + m_Na+ + m_CO32- + m_{OH -dư}

             = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 60  + (0,3 – 0,2).17 = 16,2 (g)

TH2 : V₂ = 8,96  lit CO₂ đktc

          n_CO2 =  = 0,4 mol

         n_OH- = 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol

   số mol OH-:số mol CO2  =o,75   =  < 1  chỉ tạo ra muối axit  HCO₃^–

       CO₂  +   OH^–‑     =>   HCO₃^–

       0,4         0,3            0,3

Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :

        m  =  m_K+ + m_Na+ + m_HCO3–

             = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,3. 61  =  26,6 (g)

TH3 : V₃ = 4,48  lit CO₂ đktc

          n_CO2=  = 0,2 mol

         n_OH-= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol

        1 <  số mol OH-:số mol CO2=1,5  < 2   tạo ra 2 muối axit HCO₃^–  và CO₃^2-

 

                  CO₂  +   OH^–‑      => HCO₃^–

                    a            a                a

                   CO₂  +  2 OH^–‑     => CO₃^2-  +  H₂O

                    b            2b              b

           a + b = 0,2 (1)

           a + 2b = 0,3 (2) Giải hệ có a = b = 0,1 mol

     Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :

           m  =  m_K+ + m_Na+ + m_HCO3– + m_CO32- 

                =  0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 61 + 0,1. 60 = 20,6 (g)

Tag: hidroxit ôxit tìm al2o3 hay axetic về lớp 9 sio2 cấu cong thuc luyện thực hành cro3 nào dưới đây fe nitric nhôm sunfuric fe2o3 dãy đúng sai hcl đồng clohidric j chứng minh so2 định nghĩa oxit+oxit- co công thức tổng quát quỳ tím quan trọng canxi làm màu oxi thế tuong ung yếu chuyên 10 kiểm tra tiết cthh hãy điều chế sắt kể lấy violet cộng nêu magie photphoric loãng td vs cr crom hno3 igf h20 hút ẩm muoi p sao vd ở cro clohiđric (hcl) dioxit hiđroxit