Chuyên Đề Bài Tập Nhận Biết Các Chất Trong Môn Hóa Học

Chuyên Đề Bài Tập Nhận Biết Các Chất Trong Môn Hóa Học

Các dạng bài tập định tính “NHẬN BIẾT CÁC CHẤT” trong môn hóa ở trường THCS :

          Xét về hình thức ra đề,bài tập định tính tập “NHẬN BIẾT CÁC CHẤT” trong môn hóa học ở trường THCS có 2 dạng :

* Dạng bài tập trắc nghiệm khách quan :

Hình thức được sử dụng phổ biến nhất là chọn phương án đúng, sai từ các phương án đã cho của đề bài. Dạng này lại có 2 kiểu :

– Kiểu 1 :Khoanh tròn vào chữ cái mà em cho là đúng nhất :

Ví dụ 1 : Có 3 lọ đựng 3 dung dịch HCl, H₂SO₄ và Na₂SO₄, có thể nhận biêt dung dịch trong mỗi lọ bằng cách nào sau đây :

+ Dùng quỳ tím

+ Dùng dung dịch AgNO₃.

+ Dùng dung dịch BaCl₂.

+ Dùng quỳ tím và dung dịch BaCl₂ .

Ví dụ 2 : Dùng thuốc thử nào sau đây để phân biệt các chất chứa trong các ống nghiệm bị mất nhãn sau : NaOH, NaCl, H₂SO₄ và NaNO₃.

+ Dùng quỳ tím và dung dịch BaCl₂

+ Dùng dung dịch phenolphtalein và dung dịch AgNO₃ .

+ Dùng quỳ tím vag dung dịch AgNO₃.

Ví dụ 3: Nhận biết các chất chứa trong các lọ mất nhãn sau bằng phương pháp hóa học : MgCl₂, BaCl₂, K₂CO₃ và H₂SO₄ .

+ Dùng quỳ tím và dung dịch HCl.

+ Dùng dung dịch phenolphtalein và dung dịch AgNO₃ .

+ Lập bảng và cho các chất phản ứng với nhau.

– Kiểu 2 : Điền chữ  Đ (đúng) hoặc S(Sai) vào ô trống ở sau mỗi câu mà em cho là đúng .

Ví dụ : Dung dịch NaOH có thể dùng để phân biệt 2 muối có trong mỗi cặp dung dịch sau :

+ FeSO₄ và Fe₂(SO₄)₃.

+ Na₂SO₄ và CuSO₄ .

+  NaCl và CuCl₂ .

* Dạng bài tập tự luận :

Bài tập nhận biết các chất ra theo kiểu tự luận thường được tập trung vào 2 dạng chính sau đây :

– Dạng bài tập không hạn chế thuốc thử hoặc phương pháp sử dụng :

Học sinh được quyền sử dụng bất kỳ phương pháp nào và bao nhiêu loại thuốc thử cũng được, miễn là giải quyết được vấn đề mà đề bài yêu cầu.

Ví dụ 1 : Hãy nhận biết 5 lọ mất nhãn đựng 5 dung dịch sau : NaCl, NaOH, Na₂CO_3, Na₂SO₄, NaNO₃.

Ví dụ 2 : Hãy nhận biết 3 lọ mất nhãn chứa 3 chất khí sau : CH₄, C₂H₄, CO₂.

Ví dụ 3 : Hãy nhận biết 5 lọ mất nhãn chứa 5 chất khí sau : CH₄, C₂H₄, CO₂ , H₂ và C₂H₂.

Ví dụ 4 : Hãy nhận biết  3 chất rắn màu trắng đựng trong 3 lọ mất nhãn riêng biệt là : NaCl, Na₂CO₃, và hỗn hợp NaCl với Na₂CO₃.

– Dạng bài tập hạn chế thuốc thử hoặc phương pháp sử dụng :

Đây là dạng bài tập yêu cầu học sinh phải giải quyết vấn đề của bài tập theo 1 điều kiện nhất định.

Ví dụ 1 : Dựa vào tính chất vật lý, hãy nhận biết 3 lọ mất nhãn chứa 3 chất bột sau : bột sắt, bột lưu huỳnh và bột than.

Ví dụ 2 : Dựa vào tính chất hóa học, hãy nhận biết 3 lọ mất nhãn chứa 3 chất khí sau : Khí Cl₂ , khí CO₂, khí H₂S.

Ví dụ 3 : Chỉ dùng thêm quỳ tím , hãy nhận biết 4 dung dịch trong các lọ mất nhãn sau : NaOH, Ba(OH)₂, KCl và K₂SO₄.

Ví dụ 4 : Chỉ dùng thêm 1 thuốc thử duy nhất (tùy chọn) hãy nhận biết 4 dung dịch trong các lọ mất nhãn sau : Na₂CO₃, Na₂SO₄, H₂SO₄ và BaCl₂.

Ví dụ 5 : Không dùng thêm thuốc thử nào khác hãy nhận biết các lọ mất nhãn chứa các dụng dịch sau : HCl, NaCl, Na₂CO₃ và MgCl₂.

Ví dụ 6 : Không dùng thêm thuốc thử nào khác hãy nhận biết các lọ mất nhãn chứa các dụng dịch sau : HCl, NaCl, NaOH và phenoltalein.

Ví dụ 7 : Chỉ dùng thêm dung dịch HCl, hãy nêu cách nhận ra từng chất rắn đựng trong các lọ mất nhãn sau : Na₂CO₃, NaCl, BaSO₄ và CaCO₃.

* Ngoài các ví dụ trên đây , dạng bài tập định tính nhận biết các chất còn ở     mức độ khó hơn dành cho học sinh khá giỏi. Đó là dạng bài tập nhận biết sự có mặt của các chất có trong hỗn hợp .

Ví dụ 1 : Có 1 hỗn hợp gồm 3 chất khí Cl₂ , CO, CO₂. Bằng phương pháp hóa học hãy chứng minh sự có mặt của 3 chất khí trên trong hỗn hợp.

Ví dụ 2 : Có 1 hỗn hợp gồm 3 axit HCl, HNO₃, H₂SO₄. Hãy chứng mimh sự có mặt của 3 axit trên có trong hỗn hợp.

V. Phương pháp chung :

Với loại bài tập phân biệt và nhận biết các chất ta sử dụng phương pháp chung là dùng các phản ứng đặc trưng của các chất để nhận ra chúng, cụ thể là những phản ứng gây ra các hiện tượng mà ta thấy được như : kết tủa dặc trưng, khí sinh ra có mùi dặc trưng.

Ví dụ : Cu(OH) ₂ : kết tủa xanh lam.

NH₃ : khí có mùi khai.

H₂S : khí có mùi trứng thối.

                   Cl₂ : khí có mùa vàng lục.

                   NO₂ : khí có màu nâu, mùi hắc.

Sử dụng các bảng nhận biết mà tôi sẽ trình bày ở phần phụ lục để làm các dạng bài tập nhận biết thường gặp như nhận biết riêng lẻ từng chất và nhận biết hỗn hợp, nhận biết với số hóa chất làm thuốc thử hạn chế , nhận biết các chất mà không được dùng thêm thuốc thử bên ngoài.

– Với dạng bài tập hạn chế thuốc thử phải tuân theo nguyên tắc : dùng thuốc thử mà đề bài đã cho nhận biết 1 trong các chất cần nhận biết, Sau đó dùng hóa chất vừa mới nhận biết để phân biệt ít nhất 1 trong các chất còn lại.

Ví dụ : Chỉ được dùng thêm 1 thuốc thử là kim loại , hãy nhận biết 4 lọ mất nhãn chứa 4 dung dịch sau : Na₂SO₄, HCl, Na₂CO₃ và Ba(NO₃)₂.

Học sinh có thể sử  dụng sắt để nhận biết HCl (có bọt khí thoát ra), sau đó dùng HCl để nhận biết Na₂CO₃ (có bọt khí thoát ra), rồi dùng Na₂CO₃ để nhận biết Ba(NO₃)₂ (có kết tủa trắng), chất còn lại là Na₂SO₄.

– Với dạng bài tập không dùng bất kì thuốc thử nào ta phải lập bảng để nhận biết

Ví dụ : Không dùng hóa chất nào khác, hãy nhận biết 3lọ mất nhãn chứa 3dung dịch sau : HCl, Na₂CO₃ và BaCl₂.

Học sinh có thể kẻ bảng sau :

Dựa vào bảng kết quả ta có thể nhận biết HCl (1dấu hiệu sủi bọt khí), Na₂CO₃  (1 dấu hiệu sủi bọt khí, 1 dấu hiệu kết tủa) và BaCl₂ (1 dấu hiệu kết tủa).

TAGs : mã gì tinh hoá lớp 12 10 vô cơ thứ 11 9 thuyết r mno2 hữu chương anilin alanin lòng cuso4 glucozơ nh4cl cao na2o mgo p2o5 ch3cooh c6h5nh2 h2nch2cooh dd h3po4 k2co3