Theo các chuyên gia về côn trùng học, do trong cơ thể kiến ba khoang chứa độc tố có tính xuyên thấm qua da. Kiến ba khoang rất nhỏ, nếu không để ý, chúng có thể bám vào quần áo, chăn màn, khăn rửa mặt và khi tiếp xúc với da, nọc độc của kiến ba khoang gây tổn thương da nặng nề,…
Dân gian gọi côn trùng này bằng nhiều tên khác nhau: kiến khoang, kiến lác, kiến gạo cằm cặp, kiến nhót, kiến cong đít… Loại kiến này đầu nhỏ có hai râu đơn chia đốt mở rộng về phía trước.
Kiến ba khoang có thân mình tròn, dài khoảng 1-1,2 cm như hạt thóc, bề ngang 2-3 mm. Phần thân có nhiều khoang xen kẽ với các màu đen, vàng cam. Chúng làm tổ dưới đất nơi giáp ranh với nước, sống chủ yếu bằng chất phân hủy của thực vật, đôi khi của cả động vật.
Chúng thường xuất hiện sau mỗi trận mưa và bay vào nhà theo ánh sáng đèn điện, đậu vào khăn mặt, quần áo, giường chiếu chăn màn… Thời tiết nóng ẩm là điều kiện thuận lợi cho kiến sinh sản.
Theo các chuyên gia về côn trùng học, do trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố pederin (còn được gọi là cantharidin, thuộc loại alkaloid) chứa trong một đôi tuyến ở phần cuối bụng. Độc tố pederin có tính xuyên thấm qua da.
Khi da người tiếp xúc vào chất tiết của chúng qua những vật dụng đó hoặc vô ý đập làm cho côn trùng chết trên da thì độc tố có thể tiết ra ngoài, dính vào da người, gây bệnh ngay tại vùng da đó… Nếu không rửa sạch tay ngay thì vô tình sẽ làm độc tố pederin dính vào chỗ khác trên cơ thể gây viêm da lan rộng.
Biểu hiện viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang: thường xuất hiện ở những vùng da hở như: cổ, mặt, lưng, tay, chân,… Kiến có thể gây viêm da từ mức độ nhẹ đến nặng, tùy theo độc chất pederin xâm nhập qua da.
Ban đầu người bệnh thấy hơi ngứa rát, căng da, biểu hiện đỏ một vùng da, sau 6 -12 giờ, đỏ cộm thành vệt, trên đó nổi những mụn nước to nhỏ không đều 1-5mm, 1-3 ngày sau thành phỏng nước, phỏng mủ. Lúc này thấy cảm giác đau, rát càng tăng. Có thể kèm theo ngây ngấy sốt, khó chịu, nổi hạch, đau vùng cổ, nách, bẹn tương ứng với tổn thương.
Nếu tay bị dính chất độc pederin khi đập kiến, chà xát và sờ vào mắt có thể làm bỏng mắt. Nếu tổn thương ở gần mắt có thể sưng húp cả hai mắt, 2-3 ngày mới đỡ, ở bẹn có thể nổi hạch bẹn sưng đau khó đi lại. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng viêm da sẽ tiến triển sang dạng loét.
Các vết loét có nhiều hình dạng khác nhau tùy theo động tác khi ta thực hiện việc đập, giết và chà xát kiến trên da. Cũng có ít trường hợp chỉ nổi vết đỏ, lấm tấm mụn nước nhỏ hơi ngứa, lặn sau 3-5 ngày, không thành phỏng
Cách xử lý khi bị kiến 3 khoang đốt – xả dưới vòi nước giảm tổn thương
Theo PGS. Sáu, biểu hiện chủ yếu của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là rát, bỏng, sau đó xuất hiện bọng nước, mụn nước, mụn mủ thành vệt trên da, lúc đó chúng ta sẽ cảm thấy rát hơn. Biểu hiện này thường dễ nhầm với bệnh zona. Tuy nhiên, viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang có thể ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, triệu chứng đau của viêm da tiếp xúc do kiến khoang là rát bỏng. Còn zona thường bọng nước, mụn nước từng chùm, chỉ có một bên cơ thể, triệu chứng cơ năng là bệnh nhân đau rất nhiều. Khi được chẩn đoán viêm da tiếp xúc do kiến khoang thì cần rửa tổn thương để làm loãng chất pederin để không làm bệnh nặng thêm, có thể bôi tại chỗ như hồ nước vừa có tác dụng giảm đau, chống viêm. Nếu nhiễm khuẩn nhiều, rộng có thể dùng kháng sinh toàn thân.
“Viêm da tiếp xúc do kiến khoang thường chỉ ngoài da, tại chỗ, không ảnh hưởng đến toàn thân trừ trường hợp bị nặng, vùng tiếp xúc nhiều. Tổn thương của bệnh viêm da tiếp xúc do kiến khoang đốt thường chỉ ở vùng thượng bì, rất nông, không sâu đến trung bì, nên không để lại sẹo. Chỉ cần điều trị 5-7 ngày sẽ khỏi, vết thâm sẽ mờ dần theo thời gian”- PGS. Sáu cho hay.
Tuy kiến ba khoang chứa chất độc hại song các chuyên gia cũng cho biết, nếu người dân không động vào nó (giết chết, chà xát…) thì nó sẽ không tiết ra chất độc gây tổn thương da. Vì vậy khi không may gặp kiến ba khoang đậu trên da, người dân không nên đập, có thể thổi để nó bay đi hoặc “lừa” nó lên một tờ giấy để nó bay đi để tránh da bị tổn thương.
Để phòng tránh kiến khoang, các bác sĩ khuyến cáo cần vệ sinh môi trường xung quanh hoặc dùng thuốc diệt côn trùng để ngăn chúng phát triển, có thể đóng cửa sổ trước khi bật đèn, nếu thấy kiến khoang hoặc các con côn trùng khác trong nhà không nên đập bằng tay, loại bỏ chúng bằng cách quét… Nếu không may chúng ta sờ, đập vào nó chúng ta cần rửa tay ngay. Một thói quen tôi khuyên các bạn, khi bị vì chất pederin rất dễ hòa tan trong nước. Nếu dùng nước xả 5-10 phút, việc viêm da tiếp xúc sẽ nhẹ đi rất nhiều.
Nên uống nhiều nước thải độc tố
ThS.BS Lê Thị Hải, Nguyên Giám đốc Trung tâm Khám tư vấn Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia nhấn mạnh, nếu cơ thể con người có sức đề kháng tốt, miễn dịch tốt thì khi bị côn trùng đốt gây viêm da do tiếp xúc thì cũng dễ nhanh lành. Do đó, khi bị côn trùng đốt, kiến ba khoang đốt, hoặc ong đốt, có nghĩa là nọc độc của các côn trùng này xâm nhập vào cơ thể, điều đầu tiên quan trọng nhất cần làm là uống nhiều nước, nhằm thải bớt các độc tố. Ngoài ra cần có một chế độ ăn giàu protein, đủ chất đạm để giúp cơ thể sản xuất ra các kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh như ngứa ngáy, dị ứng. Chất đạm có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa…
Quan trọng thứ hai là bổ sung cho cơ thể vitamin và khoáng chất. Các vitamin có thể tăng cường sức đề kháng cho cơ thể là vitamin A, E, còn các khoáng chất tốt như là kẽm, selen.
“Khi bị dị ứng nên ăn những thực phẩm giàu vitamin A, vitamin C… có thể giúp các vết thương lành rất nhanh. Ngoài ra, kẽm rất quan trọng, luôn có mặt trong các loại mỹ phẩm bôi chống ngứa. Các loại như gà, thịt bò… rất nhiều kẽm, còn vitamin A thì có nhiều trong động vật như gan, trứng… hoặc từ rau xanh, củ quả màu đỏ, vàng. Vitamin C thì có nhiều trong các loại quả có múi như cam, chanh, quýt… Uống nước quả có nhiều vitamin và ăn đầy đủ các thực phẩm giàu kẽm… sẽ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng và các vết sưng, đốt dễ lành nhanh”- ThS. Hải tư vấn.
Tag: axit acid fomic cắn tổng thức amino thiên sở tạo boric gì bản nitric muối nitrat chọn kinh nghiệm ông nucleic