Tìm Hiểu Về Thiếu Oxy Não Và Cách Khắc Phục

Thiếu oxy não là gì

Một mạng lưới phức tạp bao gồm các mạch máu có nhiệm vụ cung cấp oxy và các dưỡng chất quan trọng cho bộ não hoạt động hiệu quả. Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng trọng lượng cơ thể nhưng bộ não lại đòi hỏi rất nhiều năng lượng. Cụ thể, não cần đến khoảng 15% máu từ tim để có được lượng oxy và glucose cần thiết trong các hoạt động hàng ngày.

Do vậy, nếu không có đủ lưu lượng máu đến não để đáp ứng nhu cầu trao đổi chất thì não sẽ bị thiếu oxy.

Thiếu oxy não được coi là hội chứng bệnh lý có nguy cơ gây tử vong thứ 3 trên thế giới chỉ sau ung thư và bệnh tim mạch. Đáng nói nhất, thiếu oxy não chiếm tới 25% tổng số các tai biến mạch máu não.

Thiếu oxy não ở thể nhẹ, người bệnh sẽ cảm thấy đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt. Thể nặng có thể gây tình trạng mất ý thức/trí nhớ tạm thời, liệt nhẹ nửa người, choáng váng, da xanh, sợ lạnh,… gây khó khăn cho sinh hoạt và công việc.

Thiếu oxy não kéo dài sẽ dẫn tới tai biến mạch máu não với nhiều di chứng nặng nề như chết mô não, nhồi máu não hay còn gọi là đột quỵ, đột tử, liệt nửa người,…

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây thiếu oxy lên não, nhưng chủ yếu là do:

• Nguy cơ ngoại sinh: Bao gồm hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất, bụi trong không khí hoặc ảnh hưởng bởi độ cao
• Nguy cơ nội sinh: Có thể là phổi và các cơ quan tim mạch đang ở trong tình trạng không được tốt. Vỡ xơ vữa động mạch cũng là một trong những nguyên nhân

Nhận biết triệu chứng thiếu oxy lên não thông qua phản ứng cơ thể

Nếu gặp phải tình trạng bị thiếu oxy lên não, cơ thể sẽ đưa ra rất nhiều phản ứng để bạn có thể nhận biết như:

• Các vấn đề hô hấp: Khi thiếu oxy lên não, bạn sẽ cảm thấy khó thở, thở nhanh, ho và khò khè.
• Đau đầu: Cảm giác đầu mình nặng trịch, nhất là khi phải di chuyển, suy nghĩ nhiều hay khi mới ngủ dậy.
• Hoa mắt, chóng mặt, ù tai: Dù đang ở không gian yên tĩnh và không có gió nhưng bạn vẫn nghe tiếng ù tai. Ngoài ra, bạn còn bị hoa mắt, chóng mặt và mất thăng bằng.
• Mất ngủ: Người bị thiếu oxy não thường rất hay gặp phải các vấn đề về giấc ngủ như ngủ chập chờn, hay gặp ác mộng, khó kiểm soát giấc ngủ, tỉnh giấc vào giữa đêm hoặc đến sáng mới ngủ được.
• Suy giảm trí nhớ: Do máu lên não bộ không đủ nên bạn có thể sẽ gặp các hiện tượng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt… từ đó dẫn đến thuyên giảm dần trí nhớ và hay quên.
• Tê bì, nhức mỏi chân tay: Đầu các ngón tay hay bị tê bì, đôi lúc cảm thấy dưới da râm ran như bị kiến bò. Hay bị đau dọc xương sườn, đôi lúc lại có cảm giác lạnh sống lưng, chân tay nhức mỏi, đau dọc vai gáy và đau dọc các xương sườn

Bên cạnh đó, những biểu hiện của chứng rối loạn thần kinh thực vật như tim đập nhanh, rối loạn huyết động, cơn bốc hỏa, chậm chạp, uể oải, mệt mỏi, sức khỏe giảm sút… cũng có thể là dấu hiệu của chứng thiếu oxy não.

Những tổn thương bên trong cơ thể khi thiếu oxy lên não

Những tổn thương thường bắt đầu sau một phút thiếu oxy lên não. Tuy nhiên, trước đó thì nó đã có những tác động nhất định. Cụ thể:

• Sau 30 – 180 giây thiếu oxy tới não, bệnh nhân có thể bị mất nhận thức và rơi vào trạng thái gọi là giảm oxy máu.
• Sau 1 phút thiếu oxy, tế bào não bắt đầu chết.
• Sau 3 phút thiếu oxy, neuron bị tổn thương rộng hơn. Lúc này, não chắc chắn sẽ bị tổn thương lâu dài.
• Sau 5 phút thiếu oxy, bệnh nhân có nguy cơ tử vong. Bởi tình trạng thiếu máu tới não có thể khiến ATP – phân tử quan trong giúp lưu trữ và chuyển hóa năng lượng trong tế bào – giảm 90% trong thời gian chưa đầy 5 phút.
• Sau 10 phút thiếu oxy, ngay cả khi bộ não vẫn còn hoạt động, bệnh nhân vẫn sẽ gặp phải tình trạng hôn mê sâu và tổn thương não lâu dài.
• Sau 15 phút thiếu oxy, bệnh nhân gần như không thể sống sót.

Phòng tránh tình trạng thiếu oxy lên não bằng cách nào?

Để phòng ngừa tình trạng thiếu oxy lên não, bạn có thể áp dụng các lối sống và biện pháp khắc phục sau đây:

• Bỏ thuốc lá: Bỏ hút thuốc là một trong những điều đầu tiên bạn cần làm để tránh khỏi tình trạng thiếu oxy não hoặc các bệnh về phổi khác.
• Tránh hít khói thuốc lá: Bên cạnh bỏ hút thuốc lá, bạn cũng cần phải tránh việc hút thuốc lá “thụ động”. Khói thuốc có thể gây ra nhiều tổn thương phổi hơn so với việc bạn hút thuốc.
• Tập thể dục thường xuyên: Việc tập thể dục là một biện pháp hữu ích để cải thiện sức mạnh và độ bền tổng thể của cơ thể.
• Đảm bảo chế độ ăn uống: Hạn chế ăn những loại thực phẩm có chứa nhiều dầu mỡ; hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có ga. Đồng thời tăng cường thêm nhiều rau xanh, nhất là những loại rau nhiều màu sắc trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Thiếu oxy não là một bệnh lý nguy hiểm, vì chỉ cần thiếu từ 4 – 5 phút là những tế bào não sẽ bị hủy hoại, tổn thương vĩnh viễn. Do đó các chuyên gia khuyến cáo, khi cảm thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng khởi phát của bệnh thiếu oxy não, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác bệnh tình và đề ra phương án chữa trị kịp thời. Không nên xem thường các triệu chứng thiếu oxy lên não vì rất nguy hiểm và dễ dẫn đến đột quỵ, tử vong.

Thiếu oxy lên não gây ra những hậu quả nguy hiểm gì?

• Mỗi vùng của não hay mỗi cơ quan của não sẽ đảm trách điều khiển một bộ phận trong cơ thể ví dụ như về cảm giác, vận động, khứu giác, thị giác, thính giác, vị giác, ngôn ngữ… Mỗi vùng này sẽ được một hệ thống mạch máu riêng để cung cấp oxy cùng dưỡng chất, duy trì hoạt động của vùng não đó. Khi thiếu oxy xuất hiện ở vùng não nào thì sẽ tác động đến năng lực hoạt động của bộ phận mà vùng não đó chịu trách nhiệm điều khiển.
• Thiếu oxy lên não có nguy hiểm không? Thiếu oxy não là vô cùng nguy hiểm. Ví dụ vùng não đảm nhiệm khả năng vận động bị tổn thương do tình trạng thiếu oxy thì người bệnh sẽ bị rối loạn chức năng vận động hay thậm chí là tê liệt vĩnh viễn. Nếu vùng não đảm nhiệm khả năng ngôn ngữ bị thiếu oxy và tổn thường thì người bệnh sẽ xuất hiện hiện tượng khó nói, nói ngọng hay không nói được.
• Nếu tình trạng thiếu oxy chỉ thoáng qua trong thời gian cực ngắn thì các tế bào thần kinh của vùng não đó có thể bị rối loạn nhưng sau đó sẽ tự phục hồi khi đã được cung cấp đủ oxy. Điều này biểu hiện nhiều ở việc người bệnh thường cảm thấy choáng, chóng mặt, song khi đợi khoảng một vài giây đến vài phút sau đó, cơn chóng mặt sẽ không còn nữa. Nhưng thiếu oxy lên não có nguy hiểm không? Thiếu oxy não nguy hiểm nhất là tình thiếu oxy diễn ra trong thời gian dài, các tế bào não sẽ bị tổn thương vĩnh viễn và không có khả năng tự phục hồi.
• Theo các chuyên gia, não chỉ cần thiếu oxy từ 4 đến 5 phút là những tế bào não sẽ bị hủy hoại, tổn thương vĩnh viễn. Do đó, khi cảm thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng khởi phát của bệnh thiếu oxy lên não hay thiếu máu não như rối loạn tri giác, rối loạn nhịp tim, đau đầu chóng mặt, hoa mắt, mất ngủ…, người bệnh nên đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám, chuẩn đoán chính xác tình trạng của bệnh và đề ra phương án chữa trị kịp thời. Người bệnh không nên xem thường các triệu chứng thiếu oxy lên não vì rất nguy hiểm và dễ dẫn đến đột quỵ.

Thiếu oxy não nên ăn gì

Nhóm giàu đạm, sắt

Nhóm giàu sắt và vitamin

Tập yoga.

Các tư thế tập yoga thường khuyến khích để đầu thấp hơn tim. Điều này có lợi trực tiếp đối với lưu lượng máu vận chuyển lên não.^[4] Thế đảo ngược trong yoga làm như sau: nằm trên sàn nhà vuông góc với tường, dịch chuyển cơ thể về trước sao cho hai chân nằm trên tường, mông tiến sát hoặc chạm vào tường.

• Thế đảo ngược phức tạp hơn yêu cầu bạn phải nâng cơ thể lên trên đầu trong tư thế trồng chuối trên đầu hay trên hai tay. Bạn nên tựa vào tường để giữ thăng bằng khi luyện tư thế này. Nhớ rằng tập yoga không bao giờ gây đau, và bạn nên làm việc với một huấn luyện viên yoga khi thực hiện các thế đảo ngược phức tạp.
• Thế đảo ngược không nhất thiết yêu cầu cơ thể phải dựng đứng hoàn toàn. Tư thế cái cày và thế con cá trực tiếp làm tăng lưu lượng máu lên não. Thế cái cày kích thích hoạt động tuyến giáp, từ đó tăng cường máu chảy tới não, trong khi đó thế con cá kích thích cổ, cổ họng và não bộ.

Sử dụng Hơi thở để Cải thiện Tuần hoàn Máu

Thở bằng mũi và lôi kéo cơ hoành ở vùng bụng tham gia vào quá trình thở. Đây gọi là cách “thở bụng”. Thở sâu để đẩy không khí và ôxi xuống phía dưới phổi, là nơi diễn ra sự tuần hoàn máu nhiều nhất.

• Sau khi đi qua mũi, không khí đi vào các khoang xoang, khoang miệng và phần trên của phổi. Việc thở bằng miệng sẽ giảm sự tiếp xúc với không khí tươi chứa nhiều ôxi.
• Động tác thở kết hợp với cơ hoành khiến ôxi đi vào máu nhiều hơn.

Thiền. Chú ý tới nhịp tim và thở chậm trong quá trình thiền. Thông thường kỹ thuật thiền yêu cầu bạn chú ý nhiều hơn tới hơi thở, thậm chí phải thở theo hướng dẫn.^[5]Nhịp thở đều và sâu giúp tăng độ bão hòa ôxi trong máu.

• Thở có ý thức giúp thả lỏng cơ vai, ngực và cổ, là các bộ phận có thể ngăn cản dòng chảy của máu tới não.
• Thiền đã cho thấy có nhiều tác dụng tích cực trong việc giảm căng thẳng và tăng khả năng tập trung, đồng thời cải thiện hệ miễn dịch.
• Có nhiều kỹ thuật thiền khác nhau, trong đó cách đơn giản nhất là thiền với tư thế ngồi thoải mái, mắt nhắm hoàn toàn hoặc hơi nhắm lại và đếm hơi thở. Khi đếm tới hơi thở thứ 10, bạn bắt đầu đếm lại. Tiếp tục tập trung hoàn toàn vào việc đếm hơi thở. Khi có các suy nghĩ khác xuất hiện, đơn giản hãy để ý tới chúng và để chúng trôi đi một cách tự nhiên. Bắt đầu đếm lại từ số một.

Bỏ hút thuốc. Chất nicotine trong thuốc lá gây co thắt động mạch nên ngăn cản máu mang ôxi lên não. Ngoài ra lượng ôxi hấp thu vào não và lưu lượng máu vận chuyển tới não giảm tới 17% ngay sau khi ngừng hút thuốc.^[6]

• Từ lâu hút thuốc được cho là có liên quan tới đột quỵ và chứng phình động mạch não. Phình động mạch xảy ra khi trên thành mạch máu có một vị trí suy yếu dẫn đến phình ra.
• Thuốc lá điện tử chứa nicotine, là chất gây co thắt mạch máu và hạ thấp lưu lượng máu chảy về não. Bạn không nên sử dụng chúng thay cho thuốc lá thông thường.^[7]

Thay đổi Chế độ Ăn

Ăn nhiều sôcôla hơn. Các nghiên cứu cho thấy chất flavonoid có trong hạt ca cao có thể tăng lưu lượng máu tới não.^[8] Flavonoid cũng có trong rượu đỏ, nho đỏ, táo và quả mọng. Trà, cụ thể là trà xanh và trà trắng cũng là nguồn cung cấp flavonoid dồi dào.^[9]

• Đảm bảo lượng calo hấp thu chung của cơ thể nằm trong giới hạn lành mạnh. Tăng lượng chất béo hay đường vào bữa ăn hằng ngày có thể mang lại hậu quả tiêu cực.
• Nghiên cứu về lợi ích của chất flavonoid vẫn đang ở giai đoạn sơ khai.

Uống nước ép củ dền. Nước ép củ dền cũng có tác dụng tăng cường lưu lượng máu lên não.^[10]Củ dền chứa nitrat, là chất được chuyển hóa thành nitrit nhờ các vi khuẩn có mặt tự nhiên trong miệng. Trong khi đó nitrit có tác dụng mở rộng mạch máu khiến máu chảy lên não nhiều hơn.

• Nitrit có trong cần tây, cải bắp và các loại rau lá xanh khác.
• Khuyến khích ăn hoa quả và rau chứa nhiều nitrat để tối ưu hóa chức năng của não bộ. Nhưng bạn nên ép lấy nước uống vì đó là cách nhanh nhất để tiêu hóa loại thực phẩm có công dụng chữa bệnh.

Bổ sung “siêu thực phẩm” vào bữa ăn hằng ngày. Đôi khi người ta còn gọi các loại hạt, việt quất và quả bơ là “siêu thực phẩm” vì chúng có giá trị dinh dưỡng cao. Nghiên cứu cho thấy những thực phẩm này có tác dụng tích cực đối với việc duy trì sức khỏe não bộ ở tuổi già.^[11]

• Hạt óc chó, hồ đào, hạnh nhân, quả điều và nhiều loại hạt khác là nguồn cung cấp giàu vitamin E. Thiếu hụt vitamin E có liên quan tới vấn đề suy giảm khả năng nhận thức. Bạn có thể ăn sống hoặc nướng trước khi ăn. Bơ đậu phộng dưới dạng chưa hiđrô hóa vẫn còn hàm lượng dinh dưỡng cao.
• Quả bơ chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn, có liên quan tới khả năng tăng cường máu lên não. Chất béo không bão hòa đơn giúp giảm hàm lượng cholesterol có trong máu và dẫn tới hạ huyết áp.^[12] Ngoài ra chất dinh dưỡng trong quả bơ cũng giúp nâng cao sức khỏe nói chung.
• Việt quất hỗ trợ bảo vệ não không bị ôxi hóa do căng thẳng gây ra, mà quá trình ôxi hóa làm suy thoái chức năng của não. Mỗi ngày bạn nên ăn một cốc quả việt quất dưới dạng tươi, sấy khô hay đông lạnh để tăng cường chức năng hoạt động của não bộ.

Cân nhắc uống thực phẩm chức năng. Bạch quả (tên khoa học là Ginkgo biloba) từ lâu đã được sử dụng để tăng cường lưu lượng máu lên não. Bạch quả cũng bảo vệ tế bào dây thần kinh trước sự tấn công của bệnh Alzheimer.^[13]

• Trẻ em không nên dùng chiết xuất bạch quả, với người lớn thì liều dùng từ 120-240 mg mỗi ngày.
• Chiết xuất bạch quả được bào chế thành dạng viên, viên con nhộng, dạng lỏng hoặc sấy khô lá để sắc uống.

 

 

 

Tag: tại bé chạy dấu đâu giật thai nhi